Kalbin Çalışma Mekanizması

Kalbin çalışması kalp kasının kasılıp gevşemesi ile gerçekleşir. Kalpteki kasılma olaylarının kontrolü kendi yapısında bulunan özelleşmiş dokularla düzenlenir. Bu nedenle omurgalı kalbi vücuttan çıkarılıp uygun bir kültür ortamına konulduğunda kasılmayı sürdürebilir.

Kalbin kasılması sağ kulakçık duvarında bulunan ve sinoatrial düğüm denilen özelleşmiş kas dokusunun özelleşmiş kas dokusunun otonom sinir sistemi tarafından uyarılması ile başlar. Sinoatrial düğümün uyarılması ile oluşan impuls, her iki kulakçığa yayılır ve kulakçıklar kasılır. Buradan yayılan impulslar, kulakçıklar ile karıncıklar arasındaki atriyoventriküler düğüme ulaşır. Atriyoventriküler düğümden çıkan özelleşmiş kas telciklerine his demetleri denir. His demetleri karıncıkların her tarafına yayılır ve impulsların karıncıklara iletilmesi ile karıncıklar kasılır. Böylece kalbin kasılıp gevşemesi sağlanır. Kan sürekli olarak kulakçıklardan karıncıklara ve oradan atardamarlara iletilir.

Kalbin çalışmasının kontrolü her ne kadar kendi yapısındaki özelleşmiş dokularla sağlansa da bazı faktörler sinoatrial düğümü uyararak kalbin ritmik kasılması üzerinde etkili olur. Örneğin, sempatik sinirler, adrenalin ve tiroksin hormonları, kafein, nikotin ve tein gibi uyarıcı maddeler, yüksek ataş, kandaki Co2 yoğunluğunun artması kalbin daha hızlı çalışmasına neden olur.

Parasempatik sinir olan vagus siniri ve asetilkolin hormonu ise hızlanan kalp ritmini yavaşlatarak normale döndürür.

Kalbin çalışması sırasında kulakçık ve karıncıkların kasılmasına sistol, gevşemesine diastol denir. Kasılma, kanın hareketi için itici güç oluşturur. Kulakçık ve karıncıkların kasılıp gevşemesi birbirine zıttır. Biri kasılırken diğeri gevşer.

Kulakçıkların gevşemesi sırasında sağ kulakçık, vücuttan gelen alt ve üst ana toplardamarın getirdiği Co2 miktarı yüksek kirli kan ile sol kulakçık, akciğer toplardamarlarının getirdiği oksijence zengin temiz kan ile dolar.

Kulakçıklar kasıldığında karıcıklar gevşer ve kulakçıklardan gelen kan ile dolar. karıncıkların kasılması ise kanı atardamarlara pompalar. Kan, sağ karıncıktan akciğer atardamarına, sol karıncıktan aort denilen ana atardamara ritmik kasılmalara bağlı olarak pompalanır.

Kalbin her atışı 0,85 sn sürer. Kulaçıklar 0,15 sn'de, karıncıklar 0,30 sn'de kasılır. 0,40 sn'de ise kalp dinlenir. Her kasılmada kalpten 70 mL kan atardamarlara pompalanır. Kalbin ritmik olarak kasılıp gevşemesinin atardamarlarda hissedilmesine nabız denir. Nabız, kalp atış sayısını verir. Sağlıklı, yetişkin bir insanda kalp atış sayısı dakikada 70-80 kadardır.

Kalbin kasılıp gevşemesi sırasında kanın atardamar duvarına yaptığı basınca kan basıncı ya da tansiyon denir. Karıncıkların kasılması sırasında kanın atardamarlara uyguladığı basınca büyük tansiyon (sistolik kan basıncı), karıncıkların gevşemesi anındaki kan basıncı ise küçük tansiyon (diastolik kan basıncı) olarak tanımlanır. Sağlıklı bir yetişkinde dinlenme halinde büyük tansiyon 120 mm Hg, küçük tansiyon 80 mm Hg'dir.