DOLAŞIM SİSTEMİ

Kan Dolaşım Sisteminin Yapı, Görev ve İşleyişi

Kan dolaşımında görev alan doku ve organlar kalp, kan damarlar ve kandır. Taşıma sıvısı olan kan, kalp tarafından pompalanarak kan damarları ile doku ve organlara iletilir. Kapalı dolaşım olarak tanımlanan bu sistemde kan dolaşımı hızlıdır. Böylece kısa sürede canlıların gereksinim duydukları maddeler hücrelere iletilirken atık maddelerin de uzaklaştırılması sağlanır.

Kalbin Yapısı ve İşleyişi:

Kalp, göğüs boşluğunun biraz solunda iki akciğer arasında yer alır. Yetişkin bir insanda yaklaşık 300g ağırlığındadır. İnsan kalbi üstte iki kulakçık (atriyum), altta iki karıncık (ventrikül) olmak üzere dört odacıklıdır. Kulakçığın duvarları karıncığa göre daha incedir ve kulakçık ile karıncık tam bir perde ile ikiye ayrılmıştır.

Kulakçıklar ile karıncıklar arasında ve atardamarların karıncıklardan çıktıkları bölgelerde kapakçıklar bulunur.

Kalbin sağ kulakçığı ile sağ karıncığı arasında üçlü kapakçık (triküsbit), sol kulakçık ile sol karıncık arasında ikili kapakçık (biküsbit) vardır. Karıncıklara doğru açılan bu kapakçıklar kan geçişinden sonra kapanarak kanın geri akışını önler. Karıncıkları atardamarlara bağlayan bölgelerde ise yarım ay şeklinde (semilunar) kapakçıklar bulunur. Bu kapakçıklar kanın atardamar yönünde akışını sağlar.

Kalbin sağ kulakçığına alt ve üst ana toplardamarlar bağlanır. Sağ karıncıktan ise akciğer atardamarı çıkar. Kirli kanı taşıyan akciğer atardamarı kalpten çıktıktan sonra sağ ve sol akciğere gitmek üzere iki kola ayrılır.

Kalbin sol kulakçığına her iki akciğerden ikişer tane olmak üzere dört akciğer toplardamarı temiz kanı getirir. Sol karıncıktan çıkan aort (ana atardamar) ise vücuda temiz kanı iletir.

Kalp, dıştan içe doğru üç tabakadan oluşmuştur. Kalbin dış yüzeyinde çift katlı bir zar olan perikart bulunur. Zarlar arasındaki perikart boşluğu kalbin çalışmasını kolaylaştıran ve kalbi dış basınçlara karşı koruyan kaygan bir sıvı ile doludur. Ortada miyokart denilen ve kalbin ritmik çalışmasını sağlayan kalp kası vardır.

Aorttan çıkan atardamarlar miyokart tabakasında kılcallara ayrılarak kalbi besleyen koroner damarları oluşturur. Koroner damarların tıkanması ya da daralması ile kalbe yeterince besin ve oksijen sağlanamaması kalp krizine neden olur.

En içte ise kalbin iç yüzeyini örten ve kan damarlarının bulunmadığı tek tabakalı epitel dokudan oluşan endokart yer alır.