Sindirim Sistemine Yardımcı Organlar

Karaciğer:

Sindirimde ve pek çok metabolizma olayında görevli, karın boşluğunun sağ üst bölümünde yer alan bir organımızdır. Karaciğere iki kaynaktan kan gelmektedir.

Birinci kaynak dalak ve sindirim kanalıdır. Buradan alınan kan, kapı toplardamarı ile karaciğere getirilir.

İkinci kaynak ise aorttan gelen ve oksijence zengin kanı taşıyan karaciğer atardamarıdır.
Karaciğerin önemli bazı görevleri şunlardır:

• Karaciğer kandaki glikoz miktarının düzenlenmesine yardımcıdır. Glikozun fazlasını glikojen şeklinde depo eder. Kanda glikoz miktarı düştüğünde karaciğerde depolanan glikojen, glikoza dönüştürülerek kana verilir.


• Provitamin A'yı, A vitaminine dönüştürür.


• A, D, K vitaminlerini ve demir, bakır gibi mineralleri depolar. Amonyağı üreye dönüştürür. İlaçların zehirli etkilerini yok eder.


• Alyuvar yapımında ve kan plazmasındaki proteinlerin üretiminde rol oynar. Ömrü biten alyuvarların parçalanmasını ve kansızlık durumlarında yeni alyuvar hücrelerinin sentezini sağlar.

Karaciğer sağ ve sol olmak üzre iki loptan oluşur. Karaciğerin sağ lobunun alt yüzeyinde safra kesesi (öd kesesi) bulunur. Karaciğer hücreleri tarafından oluşturulan safra, safra kesesinde depolanır. Besinlerin onikiparmak bağırsağına gelmesiyle bağırsak hücrelerinden salgılanan kolesistokinin hormonu safranın koledok kanalı ile onikiparmak bağırsağının vater kabarcığına boşaltılmasını sağlar.

Safra içinde; safra tuzları, safra pigmenti (bilirubin), fosfolipit, kolesterol, yağ asitleri ve su bulunur. Safra tuzlarının büyük kısmı kalın bağırsaktan geçerken geri emilerek tekrar kana verilir ve karaciğere taşınır. Safra pigmentleri de dışkıya rengini verir.

• Safra, enzim içermediğinden yağların kimyasal sindiriminde rol oynamaz.


• İçindeki safra tuzları sayesinde yağların fiziksel sindirimi sağlanır. Böylece yağların kimyasal sindirimde görev alan lipaz eniziminin etksini hızlandırır.


• Safra, yağların sindirim ürünlerinin ve yağda çözünen vitaminlerin (A, D, E, K) ince bağırsaktan emilimini kolaylaştırır.


• Safra aynı zamanda antiseptik bir görev yaparak bağırsaktaki atık maddelerin kokuşmasını ve zararlı bakterilerin üremesini engeller.


• Mideden gelen asidik özellikteki kimusu nötralize eder. Böylece pankreas ve bağırsak enzimlerinin etkinliğinin artırmasını sağlar.

Pankreas:

Mide ile onikiparmak bağırsağı arasında bulunan ve sindirim sistemine salgıları ile yardımcı olan bir organımızdır. Pankreas insülin ve glukagon hormonlarını üreterek kandaki glikoz miktarını düzenler. Sindirim ile ilgili bazik özellikteki öz sularını ise Wirsung kanalı ile onikiparmak bağırsağındaki vater kabarcığına döker.

Özsu içinde bikarbonat iyonları, amilaz, lipaz, tripsinojen, kimotripsinojen ve nükleik asitlerin hidrolizinde görev alan enzimler (DNAaz, RNAaz) bulunur. Bikarbonat iyonları bağırsak içinin bazikleşmesini sağlarken enzimler besinlerin kimyasal sindirimini gerçekleştirir.

Kolesistokinin ve sekretin hormonları pankreas salgılarının onikiparmak bağırsağına boşaltılmasında görev alır.