Kas Doku ve Çeşitleri

Kas dokusu; vücut şeklinin korunmasında ve hareketinde, iç organların çalışmasında, soluk alıp vermede etkin rol oynar. Kas hücreleri kas telleri olarak da adlandırılır. Kas tellerinin yapısında miyofibril denilen ve kasılıp gevşeme özelliği gösteren kas telcikleri bulunur. Protein yapıdaki bu telciklerin kalın olanlarına miyozin, ince olanlarına aktin denir. Bu telcikler, kasılmada görev alır. Kasların hücre zarına sarkolemma, sitoplazmasına sarkoplazma, endoplazmik retikulumuna sarkoplazmik retikulum, mitokondrilerine sarkozom denir. Kas dokusunda hücreler arası madde bulunmaz ve hücreler demetler şeklinde gruplanır. Demetler bağ dokusuyla sarılır. Bağ dokuda kas hücrelerine oksijen ve besin taşıyan, atıkları uzaklaştıran zengin kan damarları ve sinirler vardır.

Kas doku yapı ve fizyolojik özelliklerine düz kas, çizgili kas ve kalp kası olmak üzere üç gruba ayrılır.

Düz kas:
İsteğimiz dışında çalışan düz kaslar mekik şeklindeki hücrelerden oluşmuştur. Hücreler tek çekirdeklidir ve çekirdek hücrenin ortasında yer alır. Miyofibriller sarkoplazmada birbirine paralel olarak uzanır. Düz kaslar otonom sinir sisteminin kontrolünde, yavaş ve ritmik olarak çalışır. Sindirim, solunum, boşaltım, dolaşım ve üreme sistemindeki organların yapısında düz kas bulunur.

Çizgili kas:
İskeleti dıştan çevreleyen kaslardır. Bu nedenle iskelet kası olarak da adlandırılır. İskelet sisteminin hareketini sağlayan çizgili kaslar, uzun silindirik hücrelerden oluşur ve hücreler çok çekirdeklidir. Çekirdekler hücre zarının hemen altında yer alır. Çizgili kaslar somatik sinir sisteminin kontrolünde isteğimize bağlı olarak çalışır. Somatik sinirler, iskelet kaslarında birçok kola ayrılarak sonlanır.

En uzun somatik sinir olan ve bacaklara giden siyatik sinirler 650 bacak kas hücresini uyarabilir. Düz kaslara oranla daha hızlı çalışan çizgili kaslar çabuk yorulur. Çizgili kas dokuda demir içeren protein yani miyoglobin bulunur. Miyoglobin kasa rengini verir ve oksijen depolar.

Kalp kası:
Otonom sinir sistemine bağlı sinirlerle uyarılan kalp kası, istemsiz ve ritmik olarak çalışır. Çalışma şekli düz kaslara, yapısı ise çizgili kaslara benzer. Hücrenin ortasında yer alır. Kalp kasında bulunan bazı hücreler iki çekirdeklidir. Kas telcikleri çizgili kaslardaki gibi enine bantlaşma gösterir. Kalp kası, ışık mikroskobunda ince, uzun, ipliksi yapılar halinde görülür. Kalp kası hücreleri, uç uca geldikleri bölgelerde hücreler arası disk adı verilen özelleşmiş yapılarla birleşerek dallanmıştır. Diskler, kalp atımı sırasında elektriksel uyarının yayılmasını sağlar.