İç Salgı Bezleri ve Hormonlar
İç Salgı Bezleri ve Hormonlar
İç salgı bezleri salgılarını doğrudan kana veren kanalsız bezlerdir. Bu bezlerin salgılarına hormon denir. Hormonlar kanla taşınan kimyasal düzenleyicilerdir.
Her hormonun etkilediği belli bir hedef organı vardır. Hedef organlarda hormon ile bağlanabilen reseptör proteinler bulunur. Bu nedenle hormonlar kan ile tüm vücuda yayıldıkları halde sadece hedef organlarında etkilerini gösterir.
Sinir sistemi ile birlikte sistemlerin uyum içinde çalışmasını düzenleyen hormonlar genel olarak antagonist (zıt) çalışır. Bu düzenlemede hormonlardan biri organı uyarıcı etki yaparken diğeri uyarıyı ortadan kaldıracak şekilde etkisini gösterir.
Sinir sistemi ile iç salgı bezleri arasındaki etkileşime, hipofiz bezi ile iç salgı bezleri ile hipotalamus arasındaki ilişki örnek verilebilir.
Hipotalamus - Hipofiz İlişkisi
Ara beyinde bulunan hipotalamus, hipofiz bezinin hormon salgılamasını denetleyen ve uyaran sinir merkezidir. Hipotalamus ince bir uzantı ile hipofiz bezine bağlıdır. Hipotalamus tarafından üretilen ve salgılatıcı faktör olarak tanımlanan RF (Releasing factor) salgısı kan ile hipofize taşınır ve hipofiz bezini hormon salgılaması için uyarır. Hipofiz bezinin salgıladığı hormonun kandaki oranı arttığında ise hipotalamus uyarılır ve RF salgısı durur. Hipofizden hangi çeşit hormonun salgılanacağını hipotalamus tarafında üretilen RF salgısının çeşiti belirler.
Hipotalamus RF ile hipofizi, hipofiz de diğer iç salgı bezlerini uyarır. İç salgı bezleri tarafından salgılanan hormonların kandaki miktarı da hipotalamusu ve hipofizi etkiler. Böylece gerçekleşen karşılıklı etkileşime geri bildirim denir. Bu olaya pozitif geri bildirim yada negatif geri bildirim şeklinde gerçekleşir. Pozitif geri bildirim hormon üretimini sağlarken negatif geri bildirim hormon üreten bezin işlevini baskılar. Böylece hormonun kandaki miktarı düzenlenir.
Örneğin, tiroit bezinden salgılanan tiroksin hormonunun miktarı kanda azaldığı zaman hipotalamus uyarılır. Bu durumda hipotalamus, RF ile hipofizi uyarır. Hipofiz uyarıldığında TSH salgılar. TSH, tirot bezini tiroksin hormonu salgılaması için uyarır. Tiroit bezi tiroksin salgılar. Kanda tiroksin hormonu arttığında ise hipotalamus ve hipofiz uyarılır. Hipotalamus RF salgısını, hipofiz ise TSH salgısını durdurur.
Her hormonun etkilediği belli bir hedef organı vardır. Hedef organlarda hormon ile bağlanabilen reseptör proteinler bulunur. Bu nedenle hormonlar kan ile tüm vücuda yayıldıkları halde sadece hedef organlarında etkilerini gösterir.
Sinir sistemi ile birlikte sistemlerin uyum içinde çalışmasını düzenleyen hormonlar genel olarak antagonist (zıt) çalışır. Bu düzenlemede hormonlardan biri organı uyarıcı etki yaparken diğeri uyarıyı ortadan kaldıracak şekilde etkisini gösterir.
Sinir sistemi ile iç salgı bezleri arasındaki etkileşime, hipofiz bezi ile iç salgı bezleri ile hipotalamus arasındaki ilişki örnek verilebilir.
Hipotalamus - Hipofiz İlişkisi
Ara beyinde bulunan hipotalamus, hipofiz bezinin hormon salgılamasını denetleyen ve uyaran sinir merkezidir. Hipotalamus ince bir uzantı ile hipofiz bezine bağlıdır. Hipotalamus tarafından üretilen ve salgılatıcı faktör olarak tanımlanan RF (Releasing factor) salgısı kan ile hipofize taşınır ve hipofiz bezini hormon salgılaması için uyarır. Hipofiz bezinin salgıladığı hormonun kandaki oranı arttığında ise hipotalamus uyarılır ve RF salgısı durur. Hipofizden hangi çeşit hormonun salgılanacağını hipotalamus tarafında üretilen RF salgısının çeşiti belirler.
Hipotalamus RF ile hipofizi, hipofiz de diğer iç salgı bezlerini uyarır. İç salgı bezleri tarafından salgılanan hormonların kandaki miktarı da hipotalamusu ve hipofizi etkiler. Böylece gerçekleşen karşılıklı etkileşime geri bildirim denir. Bu olaya pozitif geri bildirim yada negatif geri bildirim şeklinde gerçekleşir. Pozitif geri bildirim hormon üretimini sağlarken negatif geri bildirim hormon üreten bezin işlevini baskılar. Böylece hormonun kandaki miktarı düzenlenir.
Örneğin, tiroit bezinden salgılanan tiroksin hormonunun miktarı kanda azaldığı zaman hipotalamus uyarılır. Bu durumda hipotalamus, RF ile hipofizi uyarır. Hipofiz uyarıldığında TSH salgılar. TSH, tirot bezini tiroksin hormonu salgılaması için uyarır. Tiroit bezi tiroksin salgılar. Kanda tiroksin hormonu arttığında ise hipotalamus ve hipofiz uyarılır. Hipotalamus RF salgısını, hipofiz ise TSH salgısını durdurur.
Yorumlar
Yorum Gönder