Bağışıklığın Kazanılması
Bağışıklığın Kazanılması
Bağışıklık, doğal bağışıklık ve kazanılmış bağışıklık olmak üzere iki şekilde kazanılır.
Doğal bağışıklık:
İnsanlar bazı hastalık etkenlerine karşı doğuştan dirençlidir ve bu direnç genlerle yeni nesillere aktarılır. Doğal bağışıklıkta savunmanın birinci ve ikinci hattında görev alan yapılar rol oynar. Böylece bazı hastalıklara karşı doğuştan korunma sağlanır. Doğal bağışıklık türe ve ırka göre değişir. Örneğin, siyahi insanlar sarı humma hastalığına yakalanmazlar. Uçuk virüsü tavşanda ölümcül olmasına karşın insanda genel olarak ağız kenarında içi su dolu kabacıkları oluşturur. Tavuk kolerası, sığır vebası gibi virüslerin neden olduğu hastalıklara karşı insanlar doğal bağışıklığa sahiptir. Buna karşın insanlar için öldürücü olabilen kızamık, boğmaca, çocuk felci gibi hastalıklar da hayvanlarda görülmez.
Kazanılmış bağışıklık:
Doğumdan sonraki dönemde hastalık etkenlerinin vücuda girmesi sonucu bazı hücrelerin antikor üreterek savunma oluşturmasıdır. Dolayısıyla canlının doğumdan sonra bazı hastalıklara karşı sonradan edindiği bağışıklıktır. Kazanılmış bağışıklık aktif ve pasif bağışıklık olarak gruplanır.
Aktif bağışıklık:
Organizmanın antijenlere özgü savunma proteini olan antikorları üretmesi ile kazanılır. Savunma hücreleri antikor üretimini ya antijenin vücuda girmesiyle ya da aşı ile gerçekleştirir.
Patojenin vücuda girmesi:
Vücut hücreleri, daha önce tanımadığı hastalık etkeni patojen ile karşılaştığında direnç gösteremez ve kişi hastalığı ağır geçirir. Patojenin vücuda girmesinden sonra akyuvarlar mikroorganizmayı tanıyarak antikor üretmeye başlar. bu arada vücut sıcaklığı yükselir. Bir süre sonra yeterli sayıda antikor üretilmesiyle direnç sağlanır ve hasta iyileşir.
Aşı:
Hastalık yapabilme yeteneği azaltılmış ya da yok edilmiş mikroorganizmaları içeren sıvıdır. Aşı, hastalanmadan önce korunma amaçlı uygulanır ve etkisi uzun sürelidir. Aşı ile vücut, hastalık etkenini tanıyarak antijene uygun antikor üretir. Bu olay birincil bağışıklık olarak tanımlanır.
Aşılanan kişide hastalık etkenini tekrar vücuda girmesi durumunda hafıza hücreleri antikorların hızla üretilmesini sağlar. Böylece hastalık hafif geçirilir ya da hiç görülmez. bu olay da ikincil bağışıklık olarak tanımlanır. Kızamık, kabakulak, çocuk felci, hepatit gibi aşılar çocuklar için birincil bağışıklığı sağlamaya yönelik hazırlanmıştır.
Pasif bağışıklık:
Antikor içeren kan serumunun vücuda verilmesi pasif bağışıklıktır. Serum, antikor içeren fibrinojensiz kan plazmasıdır. Plazma içinde bulunan antikorlar hastalık etkenini ya da toksinlerini etkisiz hale getirir. Serum, genel olarak mikroorganizmalara karşı bağışıklık gösteren at, sığır gibi hayvanlardan elde edilir ve hastalık anında tedavi amaçlı kullanılır. Bağışıklık sistemi uyarılmadığından etkisi kısa sürelidir. Anne sütündeki antikorlar da bebeği geçici bir süre hastalıklardan kuruduğundan pasif bağışıklık sağlar.
Doğal bağışıklık:
İnsanlar bazı hastalık etkenlerine karşı doğuştan dirençlidir ve bu direnç genlerle yeni nesillere aktarılır. Doğal bağışıklıkta savunmanın birinci ve ikinci hattında görev alan yapılar rol oynar. Böylece bazı hastalıklara karşı doğuştan korunma sağlanır. Doğal bağışıklık türe ve ırka göre değişir. Örneğin, siyahi insanlar sarı humma hastalığına yakalanmazlar. Uçuk virüsü tavşanda ölümcül olmasına karşın insanda genel olarak ağız kenarında içi su dolu kabacıkları oluşturur. Tavuk kolerası, sığır vebası gibi virüslerin neden olduğu hastalıklara karşı insanlar doğal bağışıklığa sahiptir. Buna karşın insanlar için öldürücü olabilen kızamık, boğmaca, çocuk felci gibi hastalıklar da hayvanlarda görülmez.
Kazanılmış bağışıklık:
Doğumdan sonraki dönemde hastalık etkenlerinin vücuda girmesi sonucu bazı hücrelerin antikor üreterek savunma oluşturmasıdır. Dolayısıyla canlının doğumdan sonra bazı hastalıklara karşı sonradan edindiği bağışıklıktır. Kazanılmış bağışıklık aktif ve pasif bağışıklık olarak gruplanır.
Aktif bağışıklık:
Organizmanın antijenlere özgü savunma proteini olan antikorları üretmesi ile kazanılır. Savunma hücreleri antikor üretimini ya antijenin vücuda girmesiyle ya da aşı ile gerçekleştirir.
Patojenin vücuda girmesi:
Vücut hücreleri, daha önce tanımadığı hastalık etkeni patojen ile karşılaştığında direnç gösteremez ve kişi hastalığı ağır geçirir. Patojenin vücuda girmesinden sonra akyuvarlar mikroorganizmayı tanıyarak antikor üretmeye başlar. bu arada vücut sıcaklığı yükselir. Bir süre sonra yeterli sayıda antikor üretilmesiyle direnç sağlanır ve hasta iyileşir.
Aşı:
Hastalık yapabilme yeteneği azaltılmış ya da yok edilmiş mikroorganizmaları içeren sıvıdır. Aşı, hastalanmadan önce korunma amaçlı uygulanır ve etkisi uzun sürelidir. Aşı ile vücut, hastalık etkenini tanıyarak antijene uygun antikor üretir. Bu olay birincil bağışıklık olarak tanımlanır.
Aşılanan kişide hastalık etkenini tekrar vücuda girmesi durumunda hafıza hücreleri antikorların hızla üretilmesini sağlar. Böylece hastalık hafif geçirilir ya da hiç görülmez. bu olay da ikincil bağışıklık olarak tanımlanır. Kızamık, kabakulak, çocuk felci, hepatit gibi aşılar çocuklar için birincil bağışıklığı sağlamaya yönelik hazırlanmıştır.
Pasif bağışıklık:
Antikor içeren kan serumunun vücuda verilmesi pasif bağışıklıktır. Serum, antikor içeren fibrinojensiz kan plazmasıdır. Plazma içinde bulunan antikorlar hastalık etkenini ya da toksinlerini etkisiz hale getirir. Serum, genel olarak mikroorganizmalara karşı bağışıklık gösteren at, sığır gibi hayvanlardan elde edilir ve hastalık anında tedavi amaçlı kullanılır. Bağışıklık sistemi uyarılmadığından etkisi kısa sürelidir. Anne sütündeki antikorlar da bebeği geçici bir süre hastalıklardan kuruduğundan pasif bağışıklık sağlar.
Yorumlar
Yorum Gönder